Koronawirus – zamknięte szkoły i co teraz?

Blog / Koronawirus – zamknięte szkoły i co teraz?

Jestem daleka od paniki w sprawie koronawirusa. W dniu dzisiejszym mamy 47 potwierdzonych przypadków zachorowań. Obawiam się jednak skutków gospodarczych zagrożenia epidemią. Jak rodzice mają sobie poradzić z dziećmi w okresie izolacji skoro szkoły, przedszkola i żłobki zostały zamknięte na 2 tygodnie? Przyjrzyjmy się uprawnieniom i obowiązkom pracowników i pracodawców.

Jakie są uprawnienia pracodawców?

1. Pracodawca ma możliwość zwolnienia pracownika od obowiązku świadczenia pracy. Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy wymaga zgody pracownika.

Można pracownikowi zaproponować zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy
i wdrożyć jeśli pracownik wyrazi na zwolnienie zgodę. Za czas zwolnienia z pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Przepisy nie regulują kwestii wysokości wynagrodzenia pracownika za okres zwolnienia go
z obowiązku świadczenia pracy, jak należy liczyć wysokość wynagrodzenia. W tym zakresie na zasadzie analogii pracownik będzie uprawniony do wynagrodzenia na zasadach, takich jak przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop.

2. Elastyczny czas pracy- ruchomy czas pracy i indywidualny czas pracy

Zgodnie z art. 3 spec ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem, zwalczaniem COVID 19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji wirusowych pracodawca może zlecić pracownikowi pracę zdalną. Zlecenie pracy zdalnej pracownikowi nie wymaga zgody pracownika. Pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, tak jakby pracował na miejscu w siedzibie firmy.

W takim przypadku należy określić czas wykonywania pracy zdalnej. Pracodawca powinien zlecić pracownikowi pracę zdalną w formie pisemnego polecenia, w którym należy określić:

– zakres obowiązków,

– okres, w jakim praca zdalna będzie wykonywana

– sposób raportowania wykonywania pracy pracodawcy.

Jakie są obowiązki pracodawcy?

1. Pracodawca nie jest uprawniony do samodzielnej oceny stanu zdrowia pracownika. Pracodawcy nie wolno stosować wobec pracownika samodzielnie kwarantanny (tylko Państwowy Inspektor Sanitarny może zarządzić kwarantannę. W tym celu wydaje on decyzję administracyjną). Pracownik musi podporządkować się tej decyzji. Pracodawca jest zobowiązany usprawiedliwić nieobecność pracownika w całym okresie izolacji pracownika. Pracownik powinien w takiej sytuacji dostarczyć do płatnika składek decyzję. Za pierwsze 33 dni kwarantanny pracownik dostaje wynagrodzenie, jak za czas choroby, kolejny okres ZUS. 

Jeżeli pracownik sam powstrzyma się od obowiązku świadczenia pracy, nie dostanie zwolnienia lekarskiego, ani decyzji Państwowego Inspektora Sanitarnego – pracownik nie ma prawa do wynagrodzenia

2. Pracodawcy nie wolno przymusić pracownika do wykorzystania urlopu wypoczynkowego w okresie zagrożenia epidemią. Pracownik z pracodawcą może jednak ustalić, że pracownik wykorzysta urlop wypoczynkowy w tym okresie.

3. Pracodawcy nie wolno wprowadzić pomiaru temperatury ciała pracownika.

Jakie są obowiązki pracownika?

1. Jeżeli pracownik ma objawy chorobowe (gorączka, kaszel, katar) i istnieje podejrzenie zarażenia koronawirusem powinien zadzwonić na nr całodobowej infolinii, działający przy Ministerstwie Zdrowia nr infolinii Narodowego Funduszu Zdrowia 800 190 590 a następnie zgłosić się do wskazanego szpitala zakaźnego. Jeśli pracownik dobrowolnie nie chce udać się na badania pracodawca z obawy przed zarażeniem innych pracowników ( art. 207 § 2 kp)  może odsunąć pracownika od wykonywania pracy. Pracownik w takiej sytuacji zachowuje prawo do wynagrodzenia.

W przypadku, gdy pracodawca ma uzasadnione wątpliwości, że pracownik jest zarażony koronawisumem bo np. wrócił z kraju epidemii albo w jego gospodarstwie domowym znajdują się lub znajdowały osoby zarażone pracodawca może wysłać pracownika na dodatkowe badania profilaktyczne.

2. Pracownik jest zobowiązany poddać się badaniom okresowych, jeżeli upływa termin ich ważności. Pracownik nie jest uprawniony do odmowy podjęcia badań kontrolnych ze względu na obawę zarażenia w szpitalu/ przychodni koronawirusem. Taka sytuacja może zostać potraktowana jako odmowa wykonania polecenia służbowego pracodawcy. W takim wypadku pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia na zasadach ogólnych. Pracodawca nie może takiego pracownika dopuścić do pracy.

Jakie są uprawnienia pracowników?

1. Pracownik może odmówić wyjazdu w podróż służbową w rejony, w których występuje ryzyko zarażenia. Odmowa pracownika będzie uzasadniona również
   w przypadku, gdy ryzyko zarażenia istnieje w miejscach postojów, przesiadek jeżeli pracownik zatrzymuje się w nich podczas podróży służbowej.

Jeżeli pracownik zdecyduje się na podróż służbową w miejsca zainfekowane koronawirusem pracodawca powinien zminimalizować ryzyko zakażenia pracownika koronawirusem.

2. W przypadku, gdy dziecko pracownika zachorowało lub zostało poddane kwarantannie pracownik ma prawo do usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Taka sytuacja powinna być przez pracodawcę potraktowana, tak jak przy chorobie dziecka. Pracownikowi będzie przysługiwał podstawowy zasiłek opiekuńczy (jeżeli dziecko ma nie więcej niż 14 lat i maksymalny wymiar tego zasiłku wynosi 60 dni w roku.) Wysokość wynagrodzenia, jaka przysługuje pracownikowi to 80% podstawy wymiaru składek. Pracownik potrzebuje zwolnienie lekarskie.

Podobnie będzie w przypadku zamknięcia żłobka, przedszkola dzieci pracowników w wieku do 8 lat – pracownikowi przysługuje zasiłek opiekuńczy (nazwijmy go dla porządku podstawowym), którego wymiar nie może przekroczyć do 60 dni w roku.

Warunki:

a) zamknięcie było nieprzewidywalne,

b) nie ma innej osoby, która mogłaby sprawować opiekę nad dzieckiem,

c) pracownik nie wykorzystał maksymalnie 60 dni przysługującego mu rocznego limitu zasiłku opiekuńczego

Zasiłek opiekuńczy podstawowy nie przysługuje, gdy nie nastąpi nieprzewidziane zamknięcie tzn. pracownik ma możliwość posłać dziecko do przedszkola, ale tego nie robi bo boi się zarażenia. Konieczne jest zwolnienie lekarskie dla pracownika.

Pracodawca powinien złożyć do ZUS DRUK ZUS Z15A.

3. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy wprowadzony specustawą spec ustawy
   o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem, zwalczaniem COVID 19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji wirusowych przysługuje w przypadku: 

– zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego przedszkola, szkoły 

– obowiązuje  tylko dzieci dla pracowników dzieci do 8 roku życia. Obowiązuje dla zdrowych dzieci.

– na okres nie dłuższy niż 14 dni. Okresu 14 dni dodatkowego zasiłku opiekuńczego nie wlicza się do podstawowego okresu zasiłku opiekuńczego tj. 60 dni rocznie.

Wysokość zasiłku 80% podstawy wymiaru składek. Nie jest konieczne uzyskanie zwolnienia lekarskiego w celu nabycia zasiłku opiekuńczego dodatkowego.

Jakie są uprawnienia pracowników w odniesieniu do osób starszych i będących rodzicami dzieci powyżej 8 lat?

W przypadku decyzji Państwowego Inspektora Sanitarnego o objęciu kwarantanną osoby starszej, jeśli jest ona członkiem najbliższej rodziny pracownika i pracownik sprawuje nad nim osobistą opiekę pracownikowi przysługuje zasiłek opiekuńczy podstawowy.

Rodzice dzieci powyżej 8 lat pomimo zamknięcia szkół nie mogą skorzystać z prawa do zasiłku opiekuńczego dodatkowego. W tej sprawie interweniował do prezydenta Rzecznik Praw Dziecka z prośbą o nowelizację ustawy i rozszerzenie uprawnień pracowników do dodatkowego zasiłku opiekuńczego na rodziców dzieci powyżej 8 roku życia. Co o tym myślicie?